اعتیاد به شبکه های اجتماعی چیست و چطور باید با آن مقابله کرد؟
در دنیای امروز اعتیاد تنها به مصرف مواد مخدر و داروها اختصاص ندارد و بسیاری از مردم به انجام برخی کارها و رفتارها نیز معتاد می شوند. اعتیاد به شبکه های اجتماعی یا فضای مجازی یکی از اشکال اعتیاد به اینترنت محسوب میشود و در دسته انواع اعتیاد رفتاری قرار دارد.
اعتیاد به شبکه های اجتماعی باعث میشود که افراد، قادر به کنترل و استفاده بهینه از موبایل یا سیستم های هوشمند خود نباشند. به همین خاطر، آنها دائماً در حال چت کردن هستند یا در هر شرایطی آنلاین هستند.
اگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام، توییتر و … همه وقت شما را میگیرد و قادر نیستید میزان استفاده از آنها را محدود کنید، دچار اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت شده اید.
ما در ادامه راجب این موضوع و راه های مقابله با آن بیشتر توضیح می دهیم.
چگونه متوجه شویم که آیا ما هم اعتیاد به شبکه های اجتماعی داریم یا نه؟
اگرچه بسیاری از افراد به طور معمول از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، اما تعداد بسیار کمی از آنها معتاد واقعی هستند. اگر نگران این هستید که ممکن است خودتان در معرض خطر اعتیاد به شبکه های اجتماعی باشید، این 6 سوال را از خود بپرسید:
1- آیا وقت زیادی را صرف تفکر در مورد شبکه های اجتماعی یا برنامه ریزی برای استفاده از رسانه های اجتماعی می کنید؟
2- آیا احساس می کنید که بیشتر از قبل از رسانه های اجتماعی استفاده می کنید؟
3- آیا از رسانه های اجتماعی برای فراموش کردن مشکلات شخصی استفاده می کنید؟
4- آیا اغلب سعی می کنید کمتر از رسانه های اجتماعی استفاده کنید اما موفق نمی شوید؟
5- آیا در صورت عدم توانایی در استفاده از رسانه های اجتماعی دچار بی قراری یا مشکل می شوید؟
6- آیا آنقدر از رسانه های اجتماعی استفاده می کنید که تأثیر منفی بر شغل یا تحصیل‌تان گذاشته باشد؟
چرا شبکه های اجتماعی اعتیاد آور هستند و چگونه بر مغز تاثیر میگذارند؟
به دلیل تأثیری که بر روی مغز انسان می گذارند، رسانه های اجتماعی از نظر جسمی و روانی اعتیاد آور هستند.
در حالی که به نظر می رسد رسانه های اجتماعی سرگرم کننده ای آرامش بخش هستند، اما در واقع تأثیر بسزایی روی مغز شما دارند. به این صورت که هر زمان وارد برنامه های مورد علاقه خود می شوید، سیگنال های دوپامین در مغز شما افزایش می یابد. این انتقال دهنده های عصبی با لذت همراه هستند.
هنگامی که بعد از استفاده از رسانه های اجتماعی دوپامین بیشتری تجربه می کنید، مغز شما این فعالیت را به عنوان یک فعالیت ارزشمند شناسایی می کند که باید تکرار کنید. هر زمان که خودتان پست منتشر می کنید و بازخورد مثبت می گیرید، ممکن است چنین واکنشی بیشتر احساس شود.
در نظر داشته باشید احساسات مثبتی که هنگام استفاده از شبکه های اجتماعی تجربه می کنید، موقتی است که در سایر اعتیادها نیز دیده می شود.
بنابراین، با از بین رفتن دوپامین، شما برای بدست آوردن این حس مثبت به منبع (یعنی شبکه های اجتماعی) باز خواهید گشت.
اگر به دلیل کار یا بیماری منزوی باشید، در برخی موارد شبکه های اجتماعی می توانند مورد توجه واقع شوند. هرچه بیشتر درگیر شوید، مغز شما بیشتر به شما می گوید که این فعالیتی است که می تواند به کاهش تنهایی کمک کند (که در حقیقت ممکن است لزوما اینگونه نباشد).
تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روانی
دکتر ریچارد گراهام، یکی از مشاوران مرکز ترک اعتیاد اینترنت در لندن، درباره تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر مغز و حالت‌های روانی می گوید:
- با اینکه مطالعات نشان داده است که شبکه‌های اجتماعی می‌تواند حافظه کاربران را تقویت کند، اما استفاده بیش از اندازه ممکن است باعث ضعیف شدن حافظه و کاهش تمرکز شود.
- تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر اعتماد به نفس جوانان می‌تواند مخرب باشد، اگر مدام به دنبال مقایسه خود با دیگر کاربران باشند.
چگونه اعتیاد به شبکه های اجتماعی را کنار بگذاریم؟
غلبه بر اعتیاد به شبکه های اجتماعی کاری نیست که یک شبه انجام شود. این امر به ارزیابی مجدد تعادل زندگی دیجیتالی شما نیاز دارد و این یک امر شخصی است.
در حالی که فقط شما می توانید این موضوع را دریابید، مراحلی وجود دارد که می توانید برای کاهش استفاده و وابستگی خود به شبکه های اجتماعی و خارج کردن کنترل خود از دست تلفن هوشمندتان انجام دهید.
1- اعلان ها را خاموش کنید
جدا شدن از شبکه های اجتماعی بسیار دشوار است. وقتی تلفن شما هر لحظه با اعلان های جدید روشن می شود، آنها را خاموش کنید.
2- هنگام خوابیدن تلفن همراهتان را از دسترس خارج کنید
45٪ از افراد قبل از به خواب رفتن در شبکه های اجتماعی پیمایش می کنند. برای مقابله با این موضوع، تلفن خود را در سمت دیگر اتاق قرار دهید. اگر تلفن از دسترس خارج شود، وسوسه کمتری برای بررسی آن خواهید داشت.
اغلب استفاده از تلفن و پیمایش در شبکه های اجتماعی در رختخواب یک واکنش اتوماتیک است. اگر برای این کار مجبور شوید از رختخواب بلند شوید، به این فکر خواهید کرد که چرا تلفن خود را می خواهید و این احتمال وجود دارد که به شما در کاهش میزان استفاده از آن در شب کمک کند.
3- پرهیز از انتشار محتواهای بی ارزش
یکی از نشانه های بزرگ اعتیاد به شبکه های اجتماعی این است که شما زمان زیادی را صرف تفکر و برنامه ریزی بیش از حد برای پست های خود می کنید. این باعث اضطراب و استرس می شود. اگر به چگونگی و آنچه که ارسال می کنید اهمیت کمتری دهید، می توانید ذهن خود را از این استرس آزاد کنید.
4- پیدا کردن سرگرمی های جدید
به غیر از شبکه های اجتماعی هزار و یک کار وجود دارد که ضمن مفید بودن می‌تواند اوقات فراغت شما را نیز پر کند.
سرگرمی های جدید پیدا کنید و وقت بیشتری برای آنها بگذارید. خودتان را از کار و تلفن همراه دور کنید و فعالیت هایی مانند هنرهای دستی، خواندن کتاب و مقاله، ورزش کردن و… انجام دهید و لذت ببرید.